Hani Elezit
Would you like to react to this message? Create an account in a few clicks or log in to continue.
Hani Elezit

Se bashku me nje qellim
 
ForumKėrkoLatest imagesRegjistrohuidentifikimi

 

 25 zbulimet mė tė mėdha shkencore nė histori !

Shko poshtė 
AutoriMesazh
Habi
WebMaster/Administrator
WebMaster/Administrator
Habi


Numri i postimeve : 170
Join date : 12/02/2008

25 zbulimet mė tė mėdha shkencore nė histori ! Empty
MesazhTitulli: 25 zbulimet mė tė mėdha shkencore nė histori !   25 zbulimet mė tė mėdha shkencore nė histori ! Icon_minitimeWed Feb 20, 2008 6:31 pm

Cila ėshtė zbulimi dhe progresi shkencor mė i madh i tė gjitha kohėrave? E pėrditshmja amerikane “Usa Today” propozon 25 prej tyre, tė cilat rastėsisht kanė ndodhur nė 25 vitet e fundit. Seleksionimi ėshtė arbitrar, i kryer nga njė grup ekspertėsh. Shkencėtarė tė ndryshėm kanė mendime tė ndryshme, megjithatė, kėto mbeten zbulimet dhe arritjet qė kanė modeluar teoritė moderne dhe kanė hapur rrugė tė reja pėr mjekėsinė dhe shkencėn.

1. Universi zgjerohet me shpejtėsi gjithnjė e mė tė madhe (1998)

Galaktikat largohet gjithnjė e mė shpejt nga njėra-tjetra. Nė tė njėjtėn kohė edhe universi zgjerohet nė mėnyrė pėrshpejtuese, ndryshe nga ajo qė besohej mė parė. Kjo shpikje i mahnit shkencėtarėt, tė cilėt ende kėrkojnė njė shpjegim.

2. Genomi njerėzor (2000)

Dy konkurse tė shkencėtarėve tė famshėm, njė i publikuar dhe njė privat, deklarojnė se kanė hartuar njė genom njerėzor. Hapet njė epokė e re pėr kėrkimet mjekėsore dhe biologjike.

3. Marrėveshja pėr klimėn (2001-2007)

Paneli Ndėrqeveritar pėr Klimėn modifikon pozicionin e ēdo vendi nė lidhje me ngrohjen globale, i cili nga “shumė i mundshėm” bėhet “i pakontrollueshėm”.

4. “Hubble” (1990)

Del nė treg “Hubble”, teleskopi i parė hapėsinor, i destinuar pėr t’u kthyer nė “syrin” mė produktiv nė univers dhe njė simbol i progresit shkencor.

5. Gjurma e Big Bengut (1992)

Sonda e “NASA Cosmic Background Explorer (COBE)” gjen gjurmėt e lėna nga radioaktiviteti kozmik prej tė cilit janė lindur galaktikat.

6. ADN “e ligjshme” (1985)

Sėr Alec Jeffreys, i Universitetit “Leicester”, nė Angli, njofton njė metodė pėr identifikimin e personave nė bazė tė ADN-sė, njė metodė qė mė vonė kthehet nė njė prej instrumenteve kryesore tė mjekėsisė sė ligjshme dhe njė ndihmė e jashtėzakonshme pėr hetimet e policisė.

7. Delja e parė e klonuar, Dolly (1996)

Ian Wilmut, nga instituti “Roslin” nė Skoci, njofton lindjen e Dolly-it, delja e parė e klonuar. Dolly shumė shpejt do tė ndiqet nga klone tė shumė kafshėve tė tjera.

8. Interneti, “WORLDWIDE WEB” (1989)

Fizikani Tim Berners-Lee, nė “CERN” tė Gjenevės, krijon njė metodė pėr tė lidhur faqet pėrmes internetit, qėllimi i sė cilės ėshtė tė transmetojė tė dhėnat e kėrkimeve. Ky ishte njė zhvillim i rėndėsishėm pėr pėrparimin e rrjetit informativ.

9. Vrima e ozonit (1987)

Shkencėtarėt e NASA-s zbulojnė qė nė Antarktidė po shkrihet ozoni i stratosferės, njė pengesė mbrojtėse e rėndėsishme ndaj rrezeve ultravjollcė.

10. Planetė jashtėdiellorė (1995)

Astronomėt zviceranė, Michel Mayor dhe Didier Queloz, zbulojnė njė planet orbita e tė cilit ndodhet brenda yllit 51 Pegasi B, e ngjashme me diellin. Qė nga ajo ditė janė identifikuar rreth 200 planetė jashtė sistemit diellor, mes tė cilėve njėri konsiderohet “i banueshėm”.

11. Interferenca me “RNA”-nė (1998)

Biologėt Andrew Fire dhe Craig Mello zbulojnė se si “Rna”-ja mund tė interferojė nė mėnyrė selektive me gjenet. Njė zbulim qė mund tė ketė zhvillime tė jashtėzakonshme nė fushėn mjekėsore.

12. Top Quark (1995)

Shkencėtarė nga “Fermilab”, nė Shtetet e Bashkuara, zbulojnė “top quark”, njė pjesėz nėn-atomike e cila kėrkohej prej kohėsh. Konfirmimi pėr ekzistencėn e saj siguron baza solide pėr teoritė mė moderne tė strukturės sė materies.

13. Zbulohet dinozauri primat (1992)

Kėrkues kinezė dhe amerikanė zbulojnė fosilet e mbetura tė njė dinozauri primat. Njė konfirmim pėr teorinė qė thotė se zogjtė janė pasardhės tė dinozaurėve.

14. Plutoni “ulet nė pozitė” (2006)

Bashkimi Astronomik Ndėrkombėtar dekreton se Plutoni nuk klasifikohet mė si njė planet klasik, por si njė planet “nano”, njė kategori e re sė cilės, pėrveē Plutonit, i pėrkasin dhe tė gjitha trupat me njė dimension tė pėrcaktuar qė rrotullohen, ashtu si Neptuni.

15. Qeliza tė qėndrueshme embrionale (1997)

Njė skuadėr shkencėtarėt i Universitetit “Wisconsin” izolon pėr herė tė parė qeliza tė qėndrueshme embrionale njerėzore. Kėshtu hapet njė erė e re pėr mundėsitė terapeutike, po kėshtu edhe pėr debatet bio-etike.

16. Ujė nė Mars (2000-2004)

Sonda e “NASA Opportunity” gjen nė Mars gjurmė tė cilat nė epokat e hershme duhet tė kenė qenė ato tė kėnetave tė kripura, me siguri tė ngjashme me jetėn.

17. Hominoidi mė antik (1994)

Njė fosil etiopian i mbetur prej 4,4 miliona vitesh mė parė, “Ardipithecus ramidus”, zbulohet nga njė skuadėr i Universitetit tė Kalifornisė nė Berkeley, duke u kthyer nė pėrfaqėsuesin mė tė lashtė tė njohur nga specia njerėzore.

18. Jo “krijimit” nė shkolla (2005)

Gjykatėsi federal, Jones ndalon njė shkollė amerikane tė mėsojė se njė mendje inteligjente ka krijuar dhe projektuar jetėn.

19. Zbulohet masa e neutrinit (1998)

Kėrkues japonezė dhe amerikanė tregojnė se neutrini, njė pjesėz elementare me rėnie tė radioaktivitetit, pėrmban njė masė, duke ofruar elementė tė rinj pėr njė teori tė materies tė universit.

20. Ndryshime dramatike klimatike (1982-85)

Gjeologė dhe paleoklimatologė zbulojnė se gjatė 600 milionė vitet e fundit, janė verifikuar ndryshime edhe mė shumė dramatike nė temperaturė, me pasoja tė thella nė shirat e disa zonave tė planetit. Njė teori tjetėr thotė se modifikime tė ngjashme mund tė jenė provokuar nga aktivitete njerėzore.

21. Shpėrtimi i neuroshkencave (1990-deri mė sot)

“Dekada e trurit”, e filluar nė vitet ’90, nuk ka pėrfunduar nė vitin 2000, por vazhdon me pėrparime progresive nė eksplorimin e sistemit nervor qendror, falė mjeteve hetuese gjithnjė e mė tė sofistikuara.

22. Teletransporti (1998)

Kėrkuesit austriakė tė universitetit tė Vjenės, arritėn tė transferojnė nė njė distancė tė largėt njė foton, e cila ėshtė njė pjesėz e dritės.

23. Biologjia Evolutive e Zhvillimit “Evo Devo” (1999)

Lind njė degė e re e biologjisė: “Evo-Devo”, shkurtimi i “Biologjia Evolutive e Zhvillimit”, qė studion raportet mes zhvillimit embrional dhe evolucionin e specieve. Nga njėra anė, strukturat e jetės riformohen me ēdo lindje tė re organizmi me besnikėri tė lartė, por disa mutacione kanė modifikuar kėto plane tė zhvillimit trupor, duke prekur thellėsisht disa pėrparime tė rėndėsishme tė evolucionit.

24. Mosha e epokės sė astronomisė diellore (1996)

Fillon aktiviteti i “International Solar and Heliospheric Observatory (SOHO)”. Satelitėt vėzhgojnė yllin tonė, duke hapur erėn e sizmologjisė diellore dhe parashikimeve tė kohės hapėsinore.

25. Zbulimi i “Hobbit” (2004)

Njė skuadėr shkencėtarėsh indonezianė dhe australianė i habit paleontologėt, duke pohuar se kanė zbuluar mbetjet e tė ashtuquajturit “Homo floresiensis”, njė njeri i vogėl primitiv i 18 mijė viteve mė parė, me trurin e reduktuar, por i aftė tė pėrdorė mjetet pėr tė gjuajtur. Edhe sot, zbulimi mbetet mė i diskutuari.
Mbrapsht nė krye Shko poshtė
http://www.hanielezit.ch
 
25 zbulimet mė tė mėdha shkencore nė histori !
Mbrapsht nė krye 
Faqja 1 e 1

Drejtat e ktij Forumit:Ju nuk mund ti pėrgjigjeni temave tė kėtij forumi
Hani Elezit :: Shkencat natyrore :: Shkencat tjera...-
Kėrce tek: